De Raad van Ministers keurt de federale bijdrage aan het interfederaal actieplan tegen racisme goed

De ministerraad heeft vandaag de federale bijdrage aan het interfederaal actieplan tegen racisme aangenomen, onder leiding van mijnzelf en Premier Alexander De Croo, met de medewerking van 8 andere regeringsleden: Frank Vandenbroucke, Vincent Van Quickenborne, Pierre-Yves Dermagne, Georges Gilkinet, Petra De Sutter, Annelies Verlinden, Mathieu Michel en Nicole de Moor.

Racisme in al zijn vormen, discriminatie, vreemdelingenhaat en onverdraagzaamheid tasten onze democratie aan en schaden de manier waarop wij samenleven. Zowel op het gebied van de werkgelegenheid, waar het de vorm aanneemt van discriminatie bij de aanwerving, als op sociale netwerken, waar racistische uitlatingen toenemen.

Dit is een groeiend probleem in België: de cijfers over racistische incidenten waarover Unia, de politie en justitie beschikken, tonen dit jaar na jaar aan.

Het aantal meldingen van discriminatie op grond van ras bij Unia neemt toe, met bijna 4.000 meldingen in 2021. Zij vertegenwoordigen 32,4% van alle gevallen. De meest betrokken sectoren zijn huisvesting, gezondheidszorg, sociaal leven en werk.

Intensieve inspanningen zijn derhalve zowel noodzakelijk als dringend.

Deze federale bijdrage omvat meer dan 70 maatregelen op het gebied van gelijke kansen, werkgelegenheid, economie, asiel en migratie, gezondheid, justitie, politie, ambtenarenzaken, buitenlandse zaken, digitale media en mobiliteit. Het is bedoeld als aanvulling op de maatregelen van de gefedereerde entiteiten. Het is gericht op de bestrijding van verschillende vormen van racisme: Antisemitisme, Romafobie, Islamofobie, Afrofobie. Zij ziet de racistische realiteit onder ogen waarvan te veel van onze medeburgers nog steeds het slachtoffer zijn en erkent de dringende noodzaak van opleiding in vele sectoren over dit onderwerp.

Deze federale maatregelen maken deel uit van een intersectionele aanpak. Om niemand aan de kant te laten staan, houden wij dus rekening met het feit dat een individu of een groep individuen geconfronteerd kan worden met verschillende vormen van discriminatie (b.v. religieuze of filosofische overtuiging, geslacht, leeftijd, handicap, seksuele geaardheid, enz.) Bestrijding van racisme betekent ervoor zorgen dat alle burgers een waardig leven kunnen leiden door toegang te hebben tot dezelfde kansen, of het nu gaat om huisvesting of hetvinden van een baan. Een rechtvaardiger en gelijkwaardiger samenleving komt iedereen ten goede.

Alexander De Croo, Eerste minister : Racisme in België is een structureel probleem dat we moeten erkennen. Met deze federale maatregelen tonen we dat we met de ganse regeringsploeg daadkrachtig willen werken aan een meer inclusieve samenleving.

Sarah Schlitz : Meer dan 20 jaar geleden, in 2001, heeft België er zich op de Conferentie van Durban toe verbonden een interfederaal actieplan tegen racisme uit te werken. Met deze federale maatregelen willen wij onze verantwoordelijkheid op ons nemen bij de uitwerking van dit plan, waarnaar de betrokken bevolking reikhalzend uitziet. Ik heb het maatschappelijk middenveld betrokken bij de ontwikkeling ervan, en ik zal dat blijven doen, en gebruik maken van de deskundigheid van het maatschappelijk middenveld voor de uitvoering en evaluatie ervan. Ik ben er trots op dat de federale regering haar verantwoordelijkheid neemt om alle burgers van ons land eindelijk dezelfde kansen te geven.

Enkele maatregelen :

Binnenlandse zaken en migratie

Het thema racisme zal worden opgenomen in de opleiding van politie en actoren op het gebied van asiel en migratie en van de politie. Zo zullen de Dienst Vreemdelingenzaken, Fedasil en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen hun opleidingsaanbod evalueren en aanvullen met thema’s als racisme en onbewuste en onbedoelde vooroordelen. Het CGVS zal in zijn opleidingsaanbod ook aandacht blijven besteden aan het thema racisme.

De praktijk van de professionele profilering en het vermijden van polarisatie zullen voortaan in alle basisopleidingsprogramma’s van de geïntegreerde politie worden opgenomen.

Professionele profilering verwijst naar een werkwijze waarbij in elke fase van een identiteitscontrole bepaalde regels worden gevolgd om willekeur uit te sluiten. Het doel van profilering is niet alleen de redenen voor de identiteitscontrole te objectiveren, maar ook een correcte benadering te ontwikkelen van de personen die worden gecontroleerd.

De digitalisering van de registratie van identiteitscontroles zal worden bestudeerd

In het ontwikkelingstraject – gekoppeld aan het nieuwe operationele kader – zullen de politiediensten bijzondere aandacht besteden aan de systematische organisatie van de debriefings, met de nadruk op de problematiek van de diversiteit tijdens interventies.

Wat interne klachten betreft, zal de hiërarchie een duidelijk signaal geven dat misbruik en discriminerend gedrag niet zullen worden getolereerd en zal via interne communicatie worden herinnerd aan de klachtenprocedures. De politie zal ook referentie-inspecteurs hebben.

Onderzoek naar kolonialisme en steun aan het maatschappelijk middenveld

Ook voor de academische gemeenschap is een centrale rol weggelegd. Het is de bedoeling dat er nieuw onderzoek wordt verricht, met name naar neokolonialisme en dekolonisatie.

Om het huidige racisme te bestrijden, is het inderdaad noodzakelijk de geschiedenis te begrijpen van zijn wortels in de Belgische context, met name tijdens de kolonisatie. Hoewel historici nu de hoofdlijnen van de geschiedenis van de Belgische kolonisatie hebben vastgesteld (bv. met het recente boek Le Congo colonial), verdient het postkoloniale vervolg , in termen van racisme en discriminatie, verdere ontcijfering en illustratie door middel van nieuw onderzoek in de menswetenschappen en de sociale wetenschappen.

Bovendien heeft Sarah Schlitz niet gewacht op de goedkeuring van deze maatregelen van het toekomstige interfederale plan om racisme aan te pakken. Dit jaar heeft zij 500.000€ vrijgemaakt voor een projectoproep in het kader van Act Against Racism om diverse verenigingsinitiatieven ter bestrijding van racisme te ondersteunen.

Met dit plan gaat de regering een stap verder in de ondersteuning van de vrijwilligerssector door zich ertoe te verbinden opnieuw verenigingen op het terrein te financieren en te steunen, met name door de oprichting van een comité van toezicht, samengesteld uit de betrokken verenigingen, om de follow-up van de maatregelen te verzekeren.

Werkgelegenheid

Een eerste belangrijke stap is reeds gezet door de federale regering op initiatief van Pierre-Yves Dermagne en Sarah Schlitz: de procedure voor het starten van discriminatietests op het werk is vereenvoudigd om het gebruik ervan te vergemakkelijken.

In dezelfde geest is het de bedoeling dat federale overheidsdiensten zich vrijwillig aan discriminatietests onderwerpen om de mate van onpartijdigheid van hun diensten te beoordelen en om na te gaan of werknemers van overheidsdiensten op discriminerende verzoeken ingaan.

Er zal steun worden verleend aan bedrijven die proactief willen investeren in de ontwikkeling van een inclusief diversiteitsbeleid.

Binnen de ondernemingen kunnen verschillende mechanismen en plannen worden opgezet om enerzijds de werkgevers verantwoordelijk te maken voor hun personeelsbeleid, met name bij de aanwerving, en anderzijds het gebruik van verschillende beschermingsmiddelen door de werknemers te vergemakkelijken wanneer zij het slachtoffer zijn van racisme of discriminatie.

De FOD Werkgelegenheid zal, samen met de academici, verantwoordelijk zijn voor het verzamelen van de informatie die nodig is om discriminatie en diversiteit onder de werknemers in de verschillende sectoren op te volgen.

De beschermingsregeling voor slachtoffers van racisme zal worden uitgebreid tot getuigen die hen bijstaan, teneinde ook hen te beschermen tegen represailles van hun werkgever.

Openbare dienst

De mogelijkheid om niet-Europeanen bepaalde statutaire posten in de administratie te laten bekleden, zal worden bestudeerd. Vandaag zijn de statutaire betrekkingen in overheidsdienst voorbehouden aan personen met de Belgische, Zwitserse of Europese Economische Ruimte nationaliteit. Wij willen het ambtelijk apparaat representatiever maken voor de bevolking en geen talent laten verloren gaan.

Het personeel van de federale overheid zal regelmatig opgeleid en gesensibiliseerd worden over racisme, discriminatie en diversiteit in het ambtenarenapparaat.

Racistische daden melden

De federale maatregelen zijn ook bedoeld om het publiek dat het slachtoffer is van racisme of discriminatie beter te informeren over de meldpunten. Er zal worden nagegaan of het mogelijk is een virtueel één-loketsysteem te openen om de burgers te helpen de juiste instantie voor de behandeling van hun klacht te vinden.

Cyberhaat

Er zijn verontrustende ontwikkelingen in de verspreiding van haatberichten op het internet. Om de verspreiding van haatboodschappen tegen te gaan is een strategische, intersectionele en gerichte aanpak nodig. Het normatieve kader zal worden versterkt:

Artikel 150 van de Grondwet is in zijn huidige vorm een belangrijk obstakel in de strijd tegen strafbare haatzaaiende uitlatingen en moet worden herzien.

De preventieve maatregelen, met name ten aanzien van de media, moeten worden versterkt. In overleg met de internetplatformen zal de overheid het grote publiek bewuster maken van het gebruik van deze platformen.

De platformen zelf zullen worden gesensibiliseerd, zodat zij discriminerende of haatdragende boodschappen sneller kunnen opsporen en verwijderen, en op hun beurt hun gebruikers kunnen sensibiliseren.

De regering zal steun verlenen aan initiatieven ter bevordering van gelijke kansen en ter bestrijding van racisme op het internet, met name op sociale netwerken, alsmede aan acties van het maatschappelijk middenveld ter bewustmaking en bestrijding van cyberhaat. Er wordt overwogen technologische instrumenten in te zetten ter ondersteuning van de opsporing van online haatzaaiende uitlatingen, bijvoorbeeld door middel van algoritmen.

Bij het indienen van een klacht zal het mogelijk zijn de discriminatiegrond bij haatmisdrijven te registreren. Dit zal meer betrouwbare gegevens over het verschijnsel opleveren.

Gezondheid

Racisme en discriminatie in de gezondheids-, welzijns- en zorgsector worden momenteel onvoldoende gedocumenteerd. Er zal een studie worden gestart naar discriminatie en racisme in de gezondheidssectoren. Deze studie zal de ervaringen van de gebruikers van de diensten, maar ook van het personeel met een migratieachtergrond evalueren, zowel kwalitatief als kwantitatief.

De bevoegde autoriteiten zullen interculturele bemiddeling in de gezondheidssectoren institutioneel ondersteunen en verder ontwikkelen, met als doel de toegang voor iedereen te waarborgen.

Eigendom

Huisbezit is een wens van veel burgers. Het is een dam tegen armoede en een middel om het recht op huisvesting op lange termijn te waarborgen. De overheid moet ervoor zorgen dat de toegang tot hypothecaire leningen niet-discriminerend is. Er zal een studie worden uitgevoerd om mogelijke discriminerende praktijken en de omvang ervan bij de toegang tot hypothecaire leningen te beoordelen.

Mobiliteit

De NMBS zal een doeltreffend personeelsbeleid voor diversiteit en inclusie voeren voor selectie en aanwerving.

Het personeel van Infrabel en de NMBS zal worden opgeleid over het belang van deze kwesties, met inbegrip van kwesties in verband met interculturaliteit en racisme.

Bij Infrabel zullen thematische werkgroepen worden opgericht die zich bezighouden met diversiteit en inclusie.

Er zal ook een enquête worden gehouden over de perceptie van diversiteit en inclusie binnen het bedrijf.