Op maandag 27 februari 2023 opent het Zorgcentrum na Seksueel Geweld Limburg (ZSG Limburg) de deuren. In het centrum kunnen slachtoffers uit Limburg van seksueel geweld zich 24uur op 24 uur en 7 dagen op 7 aanmelden voor medische zorg en psychische ondersteuning. Tegelijkertijd kan bewijsmateriaal verzameld worden en wordt de mogelijkheid geboden om een aangifte bij een zedeninspecteur te doen. Het ZSG Limburg is gelegen in ZOL Genk op campus Sint-Jan.
Seksueel geweld treft jaarlijks duizenden Belgen, ongeacht leeftijd of geslacht. Sinds de opstart van de Zorgcentra (25/10/2017 – 30/09/2022) werden er al 7370 slachtoffers opgevangen.
65,4% van de slachtoffers of ondersteuners (ouder , leerkracht… )besliste om klacht neer te leggen bij hun passage in het Zorgcentrum.
Sarah Schlitz, Staatssecretaris voor gendergelijkheid, gelijke kansen en diversiteit, belast met de ZSG’s : “De strijd tegen seksueel geweld is mijn absolute prioriteit. Telkens wanneer een nieuw ZSG wordt geopend of uitgebreid, zien wij dat de slachtoffers zeer snel de weg naar de centra vinden om hulp te krijgen. Het is heel geruststellend te weten dat we zoveel mensen helpen. Ik dank de vele medewerkers en partners die hieraan meewerken; hun deskundigheid en motivatie komt ons allen ten goede. Met de opening van dit achtste ZSG zal dit nu ook in Limburg het geval zijn. Ik kan niet genoeg benadrukken welk een belangrijke rol het middenveld en allerlei basisbewegingen hebben gespeeld om tot dit resultaat te komen. Zij zijn blijven hameren op het grote onrecht dat vrouwen wordt aangedaan en de absolute noodzaak om hier paal en perk aan te stellen, de slachtoffers zo goed mogelijk te verzorgen en de daders te straffen.”
Allesomvattende zorg op één locatie
Tot nu moesten slachtoffers van seksueel geweld heel wat moed tonen om zich kenbaar te maken. Eerst moesten ze zich aanmelden in een politiekantoor waar ze – al dan niet gewild – een klacht konden neerleggen. Een groot aantal slachtoffers wenste dit om uiteenlopende redenen echter niet te doen. Wie wel klacht neerlegde, werd doorverwezen naar het ziekenhuis waar een staalafname gebeurde in een beschikbare ruimte. De afname werd als erg invasief ervaren.
Er bestond geen totaalzorg voor slachtoffers. Na het forensisch onderzoek stopte de procedure en stond het slachtoffer terug op straat zonder psychologische opvang of nazorg, en dit terwijl seksueel geweld vaak leidt tot een posttraumatische stressstoornis (PTSS). We weten dat door goede psychologische zorg het risico op PTSS enorm afneemt. Ook voor de steunfiguren van het slachtoffer war er geen opvang of informatie ter beschikking.
Met de oprichting van het ZSG – in samenwerking met de politie, het parket, slachtofferonthaal van de federale overheidsdienst Justitie, het vertrouwenscentrum kindermishandeling en vele andere partners – wordt holistische, gespecialiseerde zorg aangeboden die bestaat uit medische zorgen, forensisch onderzoek, psychische zorg en uitgebreide medische en psychische nazorg. Het ZSG biedt eveneens de mogelijkheid tot klachtneerlegging bij gespecialiseerde zorginspecteurs. Zo hopen we dat de aangiftebereidheid verhoogt. De focus zal vooral liggen op de wil en de wens van het slachtoffer. Het slachtoffer bepaalt wat zij of hij wilt en op welke ritme.
Staalafname volgens forensisch stappenplan
Cijfers tonen aan dat Zorgcentra na Seksueel Geweld een belangrijke bijdrage leveren aan de bereidheid van slachtoffers om klacht in te dienen. De Zorgcentra vormen zo een onmisbare schakel in het verhogen van het aantal daders dat ter verantwoording geroepen wordt voor zijn of haar daden.
‘Vanaf de opening van het ZSG Limburg zal de staalafname volgens een forensisch stappenplan gebeuren, veel minder invasief’ zegt urgentiearts dr. Pieter Jan Van Asbroeck, die de medische coördinatie van het ZSG op zich neemt. ‘Omdat na 72u de kans daalt om sporen te vinden, is het belangrijk dat slachtoffers zich snel na het misbruik melden. Al vangen we uiteraard ook slachtoffers op bij wie het seksueel geweld langer geleden is.’
‘Jammer genoeg krijgen slachtoffers nog te vaak het gevoel dat ze het misbruik zelf hebben uitgelokt. Ze worden niet altijd volledig ernstig genomen. Deze vorm van secundaire victimisatie is voor een aantal slachtoffers nog traumatischer dan het voorval zelf. Indien we dit kunnen vermijden, in combinatie met een goede totaalopvang en psychologische zorg, denk ik dat we al heel goed werk geleverd hebben. Verder is het belangrijk dat we op een goede, niet-invasieve manier de juiste stalen op de juiste manier kunnen afnemen. Zo kan het onderzoek correct verlopen en kunnen de daders vervolgd worden, zodat ze geen nieuwe slachtoffers kunnen maken.’
Verhoor door 52 speciaal opgeleide zedeninspecteurs
De allesomvattende aanpak binnen het Zorgcentrum na seksueel geweld in Limburg omvat ook een nauwe samenwerking tussen de verschillende Limburgse politiediensten en het openbaar ministerie. Wanneer slachtoffers van acuut seksueel geweld wensen klacht in te dienen, kunnen zij nu ook in het Zorgcentrum na Seksueel Geweld in Limburg terecht. Het politioneel onderzoek wordt in het ZSG uitgevoerd door gespecialiseerd politiepersoneel. Deze zedeninspecteurs genoten een doorgedreven opleiding, specifiek in het verhoren van slachtoffers van zedenfeiten. Tevens werd in deze opleiding aandacht geschonken aan politionele technieken inzake sporenbewust handelen en de bestaande hulpverleningsstructuren. De filosofie van de werking van het ZSG en de samenwerking tussen de partners ervan werden uitvoerig toegelicht aan deze groep van zedeninspecteurs.
Voor het gehele gerechtelijk arrondissement Limburg werden in totaal 52 zedeninspecteurs opgeleid in de Limburgse politieschool ‘Provincie Limburg Opleiding en Training’ (PLOT). Deze zedeninspecteurs komen uit alle Limburgse lokale politiezones. Zij werken in een beurtrolsysteem waarin zij 24 uren op 24 ter beschikking staan voor het ZSG. De coördinatie en ondersteuning wordt verzorgd door een hoofdinspecteur van de lokale politiezone Carma.
Gepast justitieel gevolg geven aan dossier
Parket Limburg is zeer verheugd omdat met de komst van het ZSG een grote stap vooruit gemaakt wordt in de aanpak van seksueel geweld. In deze nieuwe werking zullen slachtoffers de steun en zorg krijgen die ze nodig hebben in zo’n kwetsbare situatie. Het is daarnaast een groot voordeel dat de kwaliteit van de vaststellingen van zedenfeiten door deze werking toeneemt. Dit zowel door het politioneel verhoor dat door gespecialiseerde zedeninspecteurs wordt afgenomen als door het veiligstellen van eventuele sporen. Hierdoor is de hoop en verwachting dat justitie in de toekomst vaker over voldoende elementen zal beschikken om een gepast justitieel gevolg aan een dossier te kunnen geven.
Parket Limburg zet ook sterk in op intersectorale samenwerking. Momenteel zijn er verschillende initiatieven lopende waarbij het parket vanuit justitie probeert de handen ineen te slaan met partnerorganisaties om samen problemen aan te pakken. De multidisciplinaire aanpak van seksueel geweld die in het ZSG vorm krijgt, is een belangrijke bijdrage aan deze ontwikkeling.
Nationaal netwerk
Sarah Schlitz voorziet tegen eind 2023 tien gespecialiseerde Zorgcentra na Seksueel Geweld om slachtoffers beter op te vangen. Hiermee wordt het model van de ZSG nationaal uitgerold. Voor elk slachtoffer zal erop maximum een uur afstand een ZSG beschikbaar zijn. In Brussel, Gent, Luik, Antwerpen, Charleroi, Roeselare en Leuven werden de voorbije jaren ZSG’s geopend. In 2023 vervolledigen Genk, Namen en Aarlen het plaatje.
Français